Jana Płaska

---

Życie i działalność

Po ukończeniu maturalnych studiów w Gimnazjum Państwowym im. M. Konopnickiej w Suwałkach w 1928 roku, Halina Płaska przeniosła się do Łodzi. Tam, po zdaniu Diecezjalnego Kursu Katechetycznego, rozpoczęła swoją karierę jako nauczycielka religii w szkołach publicznych. Jednocześnie rozpoczęła edukację na Wolnej Wszechnicy Polskiej. W roku 1931 zdecydowała się na wstąpienie do Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego, co było kluczowym momentem w jej życiu zawodowym.

W 1932 roku ukończyła Collegium Wydziału Humanistycznego, a następnie w 1935 roku uzyskała magisterium z filozofii na Wydziale Pedagogicznym WWP. Jej praca dyplomowa nosiła tytuł: Przyjaźń dziewcząt w wieku szkolnym. W czasie okupacji niemieckiej Halina prowadziła wykłady z psychologii na Rocznym Kursie Nauczycielskim i w tajnym Liceum Pedagogicznym Sióstr Urszulanek SJK w Warszawie. Niestety, po odniesieniu ran w czasie Powstania Warszawskiego, musiała przerwać swoją działalność na rok.

Siostra Jana angażowała się w organizowanie burs dla młodzieży w Milanówku w latach 1945–1947, a następnie w Chylicach k. Warszawy w latach 1947–1951. Na prośbę Janiny Kotarbińskiej, zaczęła w 1947 roku wykładać psychologię i pedagogikę na kursach katechetycznych. Kursy te początkowo odbywały się w domu Sióstr Rodziny Maryi przy ul. Hożej 53, gdzie w 1948 roku odbyła się także przełomowa chwila, gdy spotkała przyszłego prymasa Polski, ks. bpa Stefana Wyszyńskiego.

Po pewnym czasie kursy przeniosły się do budynku Kurii, kolejno na ul. Nowogrodzką 49, a następnie na Miodową 17/19. Latem niektóre lata przyciągały do 300 uczestników z różnych zakątków Polski. W 1949 roku, ks. Prymas utworzył Wydział Nauki Katolickiej w Kurii, w którym siostra Płaska odgrywała istotną rolę. Po śmierci Janiny Kotarbińskiej w 1954 roku, Halina stała się kierowniczką studiów katechetycznych oraz organizatorką spotkań katechetów.

Inicjatywy siostry Płaskiej doprowadziły do powstania Ośrodka Katechetyczno-Metodycznego w ramach Wydziału Nauki Katolickiej. W ramach działań skierowanych na rozwój katechizacji, Ksiądz Prymas zlecił jej pracy nad nowymi podręcznikami do nauczania religii. Już w 1958 roku został opublikowany katechizm dla dzieci przygotowujących się do Pierwszej Komunii Świętej, a kolejne podręczniki były wydawane pod nazwiskiem ks. E. Materskiego, głównego autora, oraz pseudonimem siostry N. Hekker, który krył siostrę Janę Płaską.

Ponadto, Halina stworzyła katechizm dla dorosłych zatytułowany Uwierzyć sercem (Warszawa 1982). Gdy władze państwowe nie wyraziły zgody na druk materiałów katechetycznych, siostra Jana Płaska podjęła działalność konspiracyjną, co wiązało się z częstymi przesłuchaniami przez SB. Często opuszczała mury Kurii, aby stawić czoła wyzwaniom, z którymi się borykała. W jednym z procesów sądowych otrzymała wyrok w postaci zawieszenia kary więzienia na rok, jednak systematycznie kontynuowała przygotowywanie materiałów katechetycznych.

Do roku 1987 siostra Płaska prowadziła Ośrodek Katechetyczno-Metodyczny oraz była aktywna w Kurii przez 40 lat. Następnie przeszła do pracy redakcyjnej, szczególnie dotyczącej spuścizny ks. Jerzego Popiełuszki. W latach 1984–1994 redagowała biuletyn poświęcony tej postaci zatytułowany Bóg i Ojczyzna, wydając 77 numerów. Jej wkład został również uwieczniony w książce Wspomnienia o Ks. Jerzym Popiełuszce, która ukazała się w Warszawie w 2000 roku.

Publikacje

Jana Płaska to autorka wielu istotnych publikacji, a jej działalność literacka obejmuje różnorodne podręczniki oraz opracowania. Poniżej przedstawiamy kilka kluczowych dzieł:

Podręczniki obejmują:

• „Przyjdź, Panie Jezu” – dla klasy II,
• „Czekamy na Zbawiciela” – dla klasy III,
• „Pan Jezus pośród nas” – dla klasy IV,
• „Chrystus Prawdą, Życiem i Drogą” – dla klas V, VI, VII,
• katechizm dla dorosłych „Uwierzyć sercem”, Warszawa 1982.

Inne prace jej autorstwa to:

• „Błogosławiona Urszula Ledóchowska”, Warszawa 1983,
• „Wspomnienia o Ks. Jerzym Popiełuszce”, Warszawa 2000,
• artykuł „W służbie katechezy” w zbiorze: „Sługa Boży Stefan kardynał Wyszyński (1901-1981)”, Warszawa 2000, s. 200-204.

Prace redagowane przez s. Janę Płaską obejmują również książki, takie jak:

• „Czuwamy – służby przy grobie ks. Jerzego 1984-1994”, Warszawa 1995, wyd. II 1996,
• „Krzyż od grobu ks. Jerzego na Górę Krzyży w Szawłach”, Warszawa 1998,
• „Krzyż od grobu ks. Jerzego do Bydgoszczy”, Warszawa 1998,
• brochury poświęcone ks. Jerzemu Popiełuszce: „Moja Polska rozmodlona”, Warszawa 1985, „Imię moje Jerzy”, Warszawa 1992, oraz „Ażeby z tej Śmierci wyrosło dobro, tak jak z Krzyża zmartwychwstanie”, Warszawa 1994.

Księdzu Prymasowi kard. Stefanowi Wyszyńskiemu poświęcone są opracowania pod redakcją s. Jany Płaskiej, do których należą:

• „Kamienie wołać będą”, Warszawa 1984,
• „Oto wielka tajemnica wiary”, Warszawa 1987.

Wspólnie z s. Teresą Janek USJK, Jana Płaska opracowała także książki:

• „Ks. Stefan Piotrowski 1900-1990”, Warszawa 1997,
• „Abp Bronisław Wacław Dąbrowski 1917-1997”, Warszawa 1998,
• „Abp Bronisław Dąbrowski – Dziennik od września 1936 do października 1939”, Warszawa 2001,
• „Ks. Teofil Bogucki – Wołanie serca”, Warszawa 1997.

Opracowania te stanowią znaczący wkład w dziedzinie katechezy oraz pamięci o ważnych postaciach w historii Kościoła.

Odznaczenia

Siostra Jana Płaska przez całą swoją działalność patriotyczną, szczególnie w okresie II wojny światowej, została wyróżniona licznymi odznaczeniami, które stanowią potwierdzenie jej odwagi oraz poświęcenia dla kraju. Odznaczono ją Krzyżem Walecznych za niezwykłe osiągnięcia na polu walki w obrębie Okręgu. Otrzymała także Krzyż Armii Krajowej, ustanowiony przez gen. Bora-Komorowskiego, mający na celu upamiętnienie wysiłków Żołnierzy Polski Podziemnej w latach 1939-1945, a także Medal Wojska.

W uznaniu jej pracy po wojnie, siostra Jana otrzymała jeszcze więcej odznaczeń, w tym Pro Ecclesia et Pontifice w 1978 roku. W 1997 roku została uhonorowana odznaczeniem Polonia Mater Nostra Est przyznanym przez Społeczną Fundację Pamięci Narodu Polskiego za jej szczególne zasługi w zakresie historii, kultury oraz wychowania, jak również za jej działania patriotyczne. Natomiast w 2000 roku otrzymała odznaczenie „Zło dobrem zwyciężaj” – Pro Memoria, które przyznano jej za propagowanie pamięci o Słudze Bożym oraz za wierność jego ideałom, wręczone przez Komitet Pamięci Ks. Jerzego Popiełuszki.

Dodatkowo, siostra Jana została uhonorowana medalem „Bóg zapłać”, przyznawanym przez kapitułę oraz redakcję czasopisma „Powściągliwość i Praca” w 2000 roku. Medal ten był wyróżnieniem za jej mądrość, dobroć oraz sprawiedliwość, a także za nieustający patriotyzm oraz troskę o zachowanie spuścizny ks. Popiełuszki. Wspierając inicjatywy wydawnicze ośrodka pomocy duszpasterskich przy Kurii Metropolitalnej Warszawskiej, a także angażując się w działania w podziemiu w okresie stanu wojennego, jej życie stanowiło przykład dla wielu w czasach trudnych i pełnych wyzwań.

Życiorys

W bogatej historiografii dotyczącej Jana Płaskiego, jego życiorys jest otoczony licznymi publikacjami, które przybliżają zarówno jego osobę, jak i dzieła, które stworzył.

• E. Olszewska, Zło dobrem zwyciężaj, „Nasz Dziennik” 14 IV 2000,
• I. Sikora, Zakochana siostra Jana, „Powściągliwość i Praca” 2000 nr 4 i Strażnicy grobu, tamże, 2000 nr 10,
• A.W., Czy można powiedzieć więcej? Nagroda „Bóg zapłać” 2000, „Gość Niedzielny” 2000 nr 24,
• T. Boguszewska, Jeszcze raz Bóg zapłać, „Powściągliwość i Praca” 2000 nr 7-8,
• i inne.

---

Oceń: Jana Płaska

---