Hersz Wasser

---

Życiorys

Hersz Wasser był ważną postacią w historii społeczności żydowskiej w Polsce. Urodził się jako syn Lejba i Estery, której nazwisko rodowe brzmiało Podlaska. W 1932 roku zakończył edukację na Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, po czym osiedlił się w Łodzi, gdzie podjął pracę jako księgowy. Jako aktywny działacz polityczny, związał się z partią Poalej Syjon-Lewica. W ramach swojej działalności społecznej sprawował funkcję kierownika biblioteki partyjnej imienia Bera Borochowa w Łodzi oraz od 1934 r. pracował jako sekretarz sekcji ekonomiczno-statystycznej łódzkiego oddziału Żydowskiego Instytutu Naukowego YIVO.

W grudniu 1939 roku, w trudnym czasie niemieckiej okupacji, ożenił się z Blumą Kirszenfeld. Para szybko przeprowadziła się do Warszawy. Wiosną 1940 roku, kiedy powstała organizacja Oneg Szabat, Hersz został jej sekretarzem. Był kluczowym członkiem tego ruchu, a jak zauważyła Ruta Sakowska, „pod względem organizacyjnym i technicznym Oneg Szabat był dziełem Hersza Wassera”. Jego żona również zaangażowała się w prace tej organizacji. W styczniu 1941 roku Wasser objął dodatkowo stanowisko sekretarza Centralnej Komisji Uchodźców, zrzeszającej przedstawicieli grup uchodźców w Warszawie. Działał w Komitecie Centralnym Poalej Syjon-Lewica, angażując się w działalność wydawniczą i biorąc udział w spotkaniach, które dotyczyły powołania Żydowskiej Organizacji Bojowej.

W 1943 roku Hersz i Bluma Wasserowie opuścili getto warszawskie i zaczęli żyć pod zmienionym nazwiskiem ukrywając się po tzw. aryjskiej stronie. Po upadku powstania warszawskiego zdecydowali się na opuszczenie Warszawy, a w końcu doczekali wyzwolenia w Małopolsce, w miejscowości Łętownia. Byli oni jednymi z niewielu, którzy przeżyli wojnę w obrębie Oneg Szabat; Hersz był jedynym, który wiedział o miejscu ukrycia podziemnego archiwum getta warszawskiego, z którego wydobyciem zajął się po wojnie w 1946 roku.

Po zakończeniu wojny, Hersz Wasser zajął się działalnością publiczną jako członek władz Centralnego Komitetu Żydów Polskich (CKŻP), pełnił funkcję kierownika warszawskiego oddziału Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej oraz przewodniczącego Wydziału Emigracyjnego i Wydziału Ziomkostw CKŻP. Warto odnotować, że piastował również mandat radnego Stołecznej Rady Narodowej. W 1950 roku emigrował z żoną do Izraela, gdzie objął stanowisko dyrektora Instytutu Badań nad Żydowskim Ruchem Robotniczym imienia Emanuela Ringelbluma w Tel Awiwie, a później dyrektora wydawnictwa Icchoka Lejba Pereca.

Znaczenie Hersza Wassera zostało uwiecznione w 2018 roku, gdy w fabularyzowanym filmie dokumentalnym pt. Who Will Write Our History?, który powstał dzięki współpracy polsko-amerykańskiej, wcielił się w jego postać Piotr Jankowski.

---

Oceń: Hersz Wasser

---