Anna Staniszewska (działaczka społeczna)

---

Życiorys

Anna Staniszewska, znana działaczka społeczna, miała męża, którym był suwalski liberał i prawnik Stanisław Staniszewski. Ich związek rozpoczął się w 1889 roku, a para doczekała się trojga dzieci. W 1912 roku, po tragicznym odejściu syna Bohdana, Anna wycofała się z życia publicznego, praktycznie nie opuszczając domu.

Pomimo trudności, Anna Staniszewska z ogromną umiejętnością łączyła obowiązki domowe z aktywnością w sferze publicznej. Jej wkład w życie społeczne był niezwykle szeroki. W 1906 roku współtworzyła Towarzystwo Kursów dla Dorosłych Analfabetów w Suwałkach, którego była aktywną członkinią. Również w 1908 roku zainspirowała powstanie oddziału Polskiego Stowarzyszenia Równouprawnienia Kobiet w tym samym mieście.

Dodatkowo, Staniszewska angażowała się w działania zarządzające Towarzystwem Wpisów Szkolnych oraz Towarzystwem Czytelni Naukowej, gdzie prowadziła wykłady i odczyty dla inteligencji oraz lokalnej społeczności suwalskiej. Około 1912 roku postanowiła ograniczyć swoje uczestnictwo w życiu społecznym Suwałk, a w 1915 roku z rodziną przeprowadziła się do Warszawy, gdzie zmarła.

Na wieczny spoczynek spoczęła na cmentarzu Powązkowskim, pozostawiając po sobie trwały ślad w pamięci społeczności, w której działała.

Działalność społeczna

Anna Staniszewska była ważną postacią na polu społecznym, która zaangażowała się w różnorodne aktywności obywatelskie, szczególnie w sferze kultury, dobroczynności oraz edukacji. Jej działalność miała na celu podniesienie poziomu świadomości i wiedzy wśród mieszkańców Suwałk, a zwłaszcza kobiet, które żyły na przełomie XIX i XX wieku. Staniszewska skutecznie popularyzowała tematykę ról społecznych kobiet, co było niezbędne w obliczu panujących wówczas stereotypów dotyczących tradycyjnego miejsca kobiet w społeczeństwie.

W obliczu powszechnej opinii, również wśród społeczności inteligencji, uznała za konieczne rozpowszechnianie problematyki dotyczącej kwestii kobiecej. W listopadzie 1907 roku zainicjowała cykl otwartych wykładów w suwalskiej Czytelni Naukowej, skierowanych głównie do miejscowych inteligentek. Tematy wykładów koncentrowały się na problematyce ról kobiecych i były zapowiedzią przyszłego stowarzyszenia, które miało na celu propagowanie idei równouprawnienia.

Odczyty, które były wygłaszane podczas tych spotkań w Czytelni, znalazły swoje miejsce w publikacjach „Tygodnika Suwalskiego”. Staniszewska poruszała w nich wołającą o pomoc kwestię – jak twierdziła – „od wczesnej młodości kobiecie wpaja się zależność od norm obyczajowych”. Kobiety uczyły się, że ich wartość jest uzależniona od tego, jak postrzegają je inni, w szczególności mężczyźni.

W swoich wykładach podkreślała również trudności, z jakimi musiały zmierzyć się kobiety pragnące osiągnąć sukces niezależnie od statusu małżeńskiego. Staniszewska zwracała uwagę, że wiele z nich musiało „uratować duży zapas energii i mieć niezwykłe zdolności, aby, unikając małżeństwa, mogły dążyć do samorealizacji”. Wskazywała, że są zobowiązane do walki z panującymi przesądami, a ich edukacja oraz rozwój osobisty były kluczowe dla osiągnięcia niezależności.

Poruszała również ważne kwestie dotyczące sytuacji ekonomicznej kobiet w Polsce, konieczność reformy w edukacji oraz upowszechnianie pomysłów na temat równouprawnienia zawodowego kobiet i mężczyzn. Staniszewska krytykowała powszechne przekonanie, że małżeństwo jest jedynym sposobem na osiągnięcie szczęścia przez kobiety, co w jej odczuciu było ograniczające.

Anna Staniszewska uważała, że jedynie reforma systemu edukacji może kierować myślenie kobiet w stronę samodzielności. Zasugerowała, że panie powinny dążyć do kształcenia się nie tylko w usługowych placówkach żeńskich, ale również w uczelniach akademickich, które wówczas były zdominowane przez mężczyzn. Kwestia dyskryminacji kobiet na rynku pracy również znalazła swoje miejsce w jej wystąpieniach.

Jej wystąpienia pełne pasji przekonywały słuchaczy, że mężczyźni i kobiety posiadają takie same prawa do pracy i nauki. Podkreślała, że różnice w wynagrodzeniu i ocenie pracy kobiet są przykładem hipokryzji społecznej. Staniszewska przekonywała, że każda próba uchylania się od stawania w rywalizacji zawodowej na równych zasadach to odosobnienie kobiet z powodów ich płci.

Pomimo trudności związanych z pełnym zaakceptowaniem jej idei, wiosną 1908 roku zarejestrowano oddział Stowarzyszenia Równouprawnienia Kobiet w Suwałkach, które wcześniej działało nieformalnie. W skład stowarzyszenia weszło piętnaście kobiet, w większości żon suwalskich elit, które łączyły swoje wysiłki w pracy społecznej, przy jednoczesnym poszanowaniu dla różnorodnych poglądów na rolę kobiet w społeczeństwie. Na czoło stowarzyszenia stanęła Staniszewska.

Poglądy dotyczące małżeństwa oraz zawodowego położenia kobiet dzieliły wiele cech z życzeniami Elizy Orzeszkowej, która poprzez swoje pisarstwo wspierała suwalskie kobiety o poglądach liberalnych.

---

Oceń: Anna Staniszewska (działaczka społeczna)

---