Henryk Podlaski

Polityka i administracja

Henryk Podlaski to postać, która na trwałe wpisała się w historię Polski, będąc nie tylko prawnikiem, ale także wojskowym oraz politykiem. Urodził się 7 marca 1919 roku w Suwałkach, a jego życie zakończyło się 31 grudnia 1956 roku, pozostawiając po sobie złożony dorobek.

Był przedstawicielem żydowskiego pochodzenia, co dodaje dodatkowego kontekstu do jego działalności w trudnych czasach, które nastały po II wojnie światowej. Henryk Podlaski pełnił funkcję podpułkownika Wojska Polskiego, co podkreśla jego zaangażowanie w służbę dla ojczyzny oraz znaczenie w ówczesnym aparacie państwowym.

W okresie swojej kariery zawodowej, Podlaski był zastępcą naczelnego prokuratora wojskowego ds. szczególnych w latach 1946–1948 oraz zastępcą prokuratora generalnego PRL w latach 1950–1955. Jego działalność w sferze prawa oraz polityki była ściśle związana z dynamicznie zmieniającą się sytuacją w Polsce powojennej.

Życiorys

Henryk Podlaski, znany pierwotnie jako Hersz Podlaski, był synem Mojżesza i Szpryncy Austern. W swojej karierze zdobył znaczące stanowiska, rozpoczynając od 1944 roku, kiedy to pełnił funkcję oficera śledczego oraz podprokuratora w Prokuraturze 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty. W latach 1944-1945 działał jako wiceprokurator oraz zastępca prokuratora w Wojskowej Prokuraturze Okręgowej nr I w Warszawie, wtedy to posiadając stopień podporucznika LWP.

Wiosną 1945 roku, jako oskarżyciel przed Wojskowym Sądem Garnizonowym w Warszawie, podprokurator ppor. Henryk Podlaski domagał się kary śmierci dla ppłk. Lucjana Szymańskiego. Z kolei w latach 1945-1946 zajmował stanowisko naczelnika Wydziału II Naczelnej Prokuratury Wojskowej, a w 1946 roku był szefem Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie, przy stopniu majora.

Od 1946 do 1948 roku sprawował obowiązki zastępcy naczelnego prokuratora wojskowego ds. szczególnych, posiadając rangę podpułkownika LWP. W tym czasie nie tylko zarządzał wydziałami specjalnymi prokuratury, ale również sekcjami tajnymi, które przy sądach powszechnych pełniły podobne funkcje. Henryk Podlaski zyskał reputację wpływowej postaci, która jawnie dyktowała sędziom swoją wolę podczas wydawania wyroków. Oszczędny nie tylko w działaniach, ale i w słowach, często żądał usunięcia z sędziowskiego grona tych, którzy ośmielili się wydać łagodny wyrok.

Współpraca z Leonem Chajnem pozwoliła mu na sprawne rządzenie sądownictwem, zwłaszcza na niższych szczeblach, co skutkowało obsadzaniem kluczowych stanowisk swoimi zwolennikami. Prowadziło to do obniżenia prestiżu sądownictwa, z wprowadzeniem specjalnego wydziału politycznego w Sądzie Najwyższym, gdzie gromadzono akta spraw politycznych.

W lutym 1948 roku, jako ppłk, Podlaski podpisuje akt oskarżenia, który doprowadził do wyroku śmierci dla rotmistrza Witolda Pileckiego. Wkrótce potem, w październiku 1948 roku, został przeniesiony do rezerwy.

Od 1 listopada 1948 roku został dyrektorem Departamentu Nadzoru Prokuratorskiego w Ministerstwie Sprawiedliwości. W okresie od września 1950 roku do marca 1955 roku pełnił rolę zastępcy prokuratora generalnego PRL. Mimo tytułu, jego rola w Prokuraturze Generalnej była dominująca. W tym czasie ogniwo krytyki podjął temat praworządności ludowej w kontekście Konstytucji PRL.

Dzięki informacjom przekazywanym przez Józefa Światło, Podlaski okazał się być zaufanym człowiekiem Romana Zambrowskiego, co dawało mu swobodę w prowadzeniu różnorodnych intryg oraz dostępu do informacji niewygodnych dla wielu. Podlaski ugruntował dominację organów bezpieczeństwa nad prokuraturą, co miało znaczący wpływ na styl pracy tego organu.

Raport komisji, powstałej na fali „odwilży”, ujawnił przyczyny łamania praworządności, a wnioski jednoznacznie stwierdziły: Henryk Podlaski, mimo iż przewyższał wiedzą fachową i wykształceniem ówczesnego prokuratora generalnego Stefana Kalinowskiego, stworzył system, który naruszał zasady praworządności w Departamencie Specjalnym.

Podlaski, nie tylko krytycznie podchodził do b. MBP, lecz także aktywnie implementował ich wymagania w postaci poleceń dla swoich podwładnych prokuratorów. To właśnie on, w roli zastępcy prokuratora generalnego PRL, ponosił odpowiedzialność za łamanie praworządności w prokuraturze, a w marcu 1955 roku został usunięty ze swojego stanowiska.

W miarę upływu czasu zaczęto go nazywać Bernard. Dalsze losy Henryka, znanego również jako Bernard Podlaski, pozostają praktycznie nieznane. Przez dłuższy czas poszukiwanie go prowadziła Komenda Główna Milicji Obywatelskiej bezskutecznie. Krążyły pogłoski, że miał utonąć w Bugu, co mogło być zarówno aktem samobójczym, jak i nieudaną próbą ucieczki na Wschód. Istnieją jednak wieści, że jego śmierć została sfingowana i że mieszkał w ZSRR z siostra, która wyszła za mąż za wysokiego funkcjonariusza NKWD.

W 1967 roku Zyta Podlaska, po 10 latach sporów sądowych, uzyskała potwierdzenie, że jej mąż zmarł 31 grudnia 1956 roku. W 1974 roku emigrantka, znana wcześniej jako Zyta Podlaska, opuściła Polskę, przenosząc się do Danii i zmieniając swoje nazwisko na Jansen. Życie Podlaskiego w tych burzliwych czasach miało związek z wieloma osobami – był żonaty z Zytą Tołwińską, córką Stanisława Tołwińskiego, prezydenta Warszawy, a także był ojcem Swietłany (ur. 1948, która w 1974 roku osiedliła się w Szwecji) oraz Włodzimierza (ur. 1949).

Odznaczenia

Henryk Podlaski zdobył liczne odznaczenia, które świadczą o jego wybitnych zasługach dla Narodu i Państwa.

  • Order Sztandaru Pracy II klasy (1950, za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie służby publicznej),
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1946, za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą, oraz za sumienne wypełnianie obowiązków służbowych).

Przypisy

  1. Tadeusz Płużański, Tajemniczy przypadek pułkownika Podlaskiego, „Gazeta Polska Codziennie” nr 365, 19.11.2012 r. [dostępne również na: gpcodziennie.pl]
  2. Tadeusz M. Płużański, Oprawcy, zbrodnie bez kary, Biblioteka Naszej Polski, 2012.
  3. Tadeusz M. Płużański: Podlaski Hersz, syn Mojżesza i Szpryncy. bestiekomunizmu.pl, [dostęp 16.12.2012 r.] [zarchiwizowane z tego adresu 23.10.2013 r.]
  4. Adam Lityński, Administracja, polityka i sąd tajny w Polsce Ludowej (1950–1954), „Roczniki Administracji i Prawa”, Rok X, Instytut Administracji i Prawa Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu, 2010.
  5. Diana Maksimiuk, Rozliczanie stalinizmu na fali odwilży 1956 roku. Dokumenty archiwalne dotyczące odpowiedzialności sędziów i prokuratorów wojskowych za łamanie praworządności w latach 1948–1954, „Miscellanea Historico-Iuridica”, Tom IX, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, Katedra Nauk Historyczno-Prawnych, Zakład Historii Państwa i Prawa, 2010.
  6. Radosław Ptaszyński, Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946–1955. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2010.
  7. Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii, Wydawnictwo LTW, 2003.
  8. Tadeusz Płużański, Mordercy rotmistrza Pileckiego. fronda.pl, 29.05.2012 r. [dostęp 16.12.2012 r.]
  9. Tożsamość Bernard Henryk Podlaski wskazał Monitor Polski z 1950 roku. Por. M.P. z 1950 r. nr 84, poz. 994.
  10. H. Podlaski i inni, Praworządność ludowa w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, t. 1, Warszawa 1954.
  11. Z.A. Ziemba, Prawo karne Polski Ludowej w latach 1944–1956, [w:] Stalinizm, red. J. Kurczewski, Warszawa 1989.
  12. W. Barcikowski, W kręgu prawa i polityki. Wspomnienia z lat 1919–1956, Katowice 1988.
  13. Tożsamość Bernard Podlaski wskazał Monitor Polski z 1946 roku. Por. M.P. z 1947 r. nr 51, poz. 327.
  14. Tadeusz M. Płużański, Osądźmy katów z Mokotowa, „Nasza Polska” nr 32 (823), 09.08.2011 r.

Oceń: Henryk Podlaski

★★★★★
Średnia ocena:4.85 Liczba ocen:8