Stefan Marcinkiewicz

---

Życiorys

Stefan Marcinkiewicz przyszedł na świat w Suwałkach, gdzie spędził zarówno dzieciństwo, jak i młodość w towarzystwie matki, Anny, oraz siostry, Jadwigi. Rodzina mieszkała w wynajmowanym pomieszczeniu drewnianego domu przy ulicy Szkolnej 52. W latach swojej młodości uczęszczał do Szkoły Powszechnej w Suwałkach. W 1942 roku doświadczył trudnych chwil, kiedy to bez powodzenia próbował ukryć się przed deportacją do pracy przymusowej w Niemczech.

W swoich notatkach z 19 czerwca 1942 roku zapisał:

„Dnia tego byłem zmuszony spać u kolegi bo po ósmej naszedłem na patrol policyjny chcieli mnie aresztować i gdybym nie uciekł z pewnością bym już nie był na wolności.”

Po aresztowaniu Marcinkiewicz podjął pracę na kolei w Korszach, które znajdowały się w ówczesnych Prusach Wschodnich. Latem 1945 roku, w poszukiwaniu zatrudnienia na kolei, trafił do Ełku. Z przybycia do tego miasta wspominał:

„Pierwszy dzień wolności zastał mnie w Suwałkach. Kilka dni później jeden z kolegów powiedział, że w Ełku potrzebują ludzi do pracy na kolei. Szczęśliwie Węzeł PKP nie został mocno zniszczony. Chciałem być kolejarzem. Nie zastanawiając się poszedłem na piechotę do Ełku. Wędrowałem na bosaka, trzeba było szanować buty. Pod Ełkiem umyłem nogi w jeziorze i z pełnym fasonem stawiłem się do pracy.”

Od 1 lipca 1945 roku rozpoczął pracę w Parowozowni Kolei Dojazdowych w Ełku. W 1946 roku wziął ślub z Krystyną, którą powszechnie znano z domu Sosnowską. W tym samym roku, razem z grupą kolegów kolejarzy, zaangażował się w działalność sportową, która trwała aż do 2003 roku. Mimo że formalnie przeszedł na emeryturę kolejową w 1983 roku, swoje działania trenerskie zakończył w sposób oficjalny 20 lat później, 5 kwietnia 2003 roku. Zmarł nagle niespełna trzy tygodnie później, pozostawiając po sobie żonę, trzech synów oraz siedmioro wnucząt.

Działalność sportowa

W 1946 roku Stefan Marcinkiewicz był jednym z głównych założycieli KS Atom Ełk, który początkowo funkcjonował pod nazwą Kolejowy Klub Sportowy Ełk, a z czasem przekształcił się w obecny MKS Mazur Ełk. Jego historia sportowa zaczyna się w trudnych czasach powojennych.

„Byłem jednym z pierwszych, którzy zawędrowali tuż po wojnie do Ełku. Okazało się, że niektórzy z kolegów kiedyś kopali piłkę i w 1946 roku zaczęliśmy grać w sposób trochę zorganizowany w Kolejarzu. Spotykaliśmy się na boisku koło gazowni i tak się zaczęło. Wszystko robione było po amatorsku”.

W początkowym okresie swojego życia sportowego, Marcinkiewicz wykazywał zaangażowanie w różnorodne dyscypliny, takie jak kolarstwo, lekkoatletyka czy koszykówka. Jednak największą jego pasją pozostała piłka nożna, której poświęcił całe swoje życie. Już przed wojną oraz w czasie okupacji grał w „szmaciankę”, a także brał udział w rozgrywkach w Korszach, gdzie pracował obok francuskich jeńców. Ciekawym świadectwem tych czasów jest notatka, którą spisał przed wywózką do Korsz 27 czerwca 1942 roku.

„Po obiedzie byłem na mieście, spotkałem kolegę i zaprosił mnie na mecz, graliśmy z… w…”

Piłkarz

Swoją przygodę z KKS Ełk rozpoczął, rozgrywając pierwszy mecz już 1 maja 1946 roku, w którym zmierzył się z Wojskowym Klubem Sportowym „Mazur” Ełk. W dniu 14 lipca 1946 roku zdobył aż 3 bramki w meczu przeciwko KS „Warmia” Grajewo, co zakończyło się wynikiem 3:0. Było to spotkanie inaugurujące odnowione przedwojenne boisko przy ul. Sportowej, nad rzeką. Już 1 września tego samego roku, zagrał z KKS Ełk w pierwszym meczu ligowym, mając na celu awans do A-klasy, która wówczas była najwyższą klasą rozgrywek w województwie białostockim. KKS Ełk uzyskał awans do A-klasy, a Stefan Marcinkiewicz grał tam aż do końca lat czterdziestych.

W 1950 roku klub zmienił nazwę i Marcinkiewicz stał się zawodnikiem Zrzeszenia Sportowego „Kolejarz”.

Trener

1 czerwca 1952 roku zadebiutował jako grający trener „Kolejarza” Ełk i tego samego roku został także kierownikiem sekcji piłkarskiej klubu. W 1953 roku zaczął kurs instruktorski w Wałczu prowadzony przez trenera reprezentacji Polski Ryszarda Koncewicza, co zaowocowało zdobyciem uprawnień trenerskich. W tym samym roku „Kolejarz” Ełk zdominował A-klasę, a także dotarł do wojewódzkiego finału Pucharu Polski, gdzie niestety przegrał z Gwardią Białystok 3:4. W 1954 roku, jako zawodnik i trener, stał się współsprawcą sukcesu „Kolejarza” w A-klasie, co przełożyło się na historyczny awans do III ligi.

20 marca 1955 roku rozegrał swój pierwszy mecz w III lidze, a w latach 1956–1958 powrócił na stanowisko trenerskie, kiedy klub został ponownie przemianowany na Kolejowy Klub Sportowy „Mazur” Ełk. 1956 rok był również rokiem zakończenia kariery zawodniczej. Z danych zgromadzonych przez kronikarza „Mazura” Andrzeja Janickiego wynika, że w swojej karierze rozegrał przynajmniej 121 meczów ligowych. W okresie 1961–1968 pełnił funkcję etatowego trenera, gdzie odniósł największe sukcesy w historii klubu, wygrywając ligę okręgową czterokrotnie w latach 1961-1965 oraz ubiegając się o miejsce w drugiej lidze. W czasie jego kadencji, „Mazur” Ełk pięciokrotnie zwyciężał w lidze oraz wielokrotnie zdobywał Puchar Polski na szczeblu wojewódzkim (1962, 1965, 1967, 1968).

Ostatni jego epizod na ławce trenerskiej przypadł na sezon 1993/94, kiedy to zajął miejsce w III lidze. Łącznie Stefan Marcinkiewicz poprowadził pierwszą drużynę w 338 meczach. Z analizy Jerzego Górko wynika, że Marcinkiewicz zdobył najwięcej tytułów mistrza okręgu/województwa, sięgając po 7 tytułów od sezonu 1953 do 1966/67. Do dziś pozostaje on najbardziej utytułowanym trenerem w tej klasie rozgrywkowej w regionie.

Jego najdłuższy epizod trenerski skierowany był w stronę pracy z młodzieżą i dziećmi, a jego działalność sportowa trwała imponujące 56 lat. Stefan Marcinkiewicz zasłużył na miano wybitnego zawodnika, organizatora, a także przyjaciela oraz wychowawcy młodzieży, który całe swoje życie poświęcił najpopularniejszemu sportowi w Ełku.

Wychowankowie

Na przestrzeni swojej kariery, Marcinkiewicz wychował wiele pokoleń piłkarzy ełckich, prowadząc drużyny juniorów oraz trampkarzy. Wśród jego wychowanków znajdowali się m.in. Andrzej Zgutczyński, Dariusz Zgutczyński oraz Paweł Sobolewski.

„Nie było i nie ma w Ełku piłkarza, który wcześniej czy później nie przeszedł przez trenerskie ręce Stefana Marcinkiewicza, Jędrzej Dawidowski, Andrzej Zientarski, Janusz Duchnowski, Andrzej Zgutczyński, Mirosław Abramowicz, Mieczysław Chrzanowski czy Andrzej Romańczuk są przykładami wybranymi z setek” (maj 2003).

Odznaczenia i wyróżnienia

W uznaniu za znaczące osiągnięcia i wkład w rozwój różnych dziedzin, Stefan Marcinkiewicz otrzymał liczne odznaczenia oraz wyróżnienia, które podkreślają jego zasługi.

• Krzyż Zasługi,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Suwalskiego” (dwukrotnie),
• Odznaka „Przodujący kolejarz”,
• Złoty medal PZPN „Za wybitne osiągnięcia w rozwoju piłki nożnej”,
• Brązowy medal PZPN „Za wybitne osiągnięcia w rozwoju piłki nożnej”,
• Złota odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”,
• Srebrna odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”,
• Odznaka 100 lat Sportu Polskiego 1867-1967,
• Odznaka 40 lat Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Białymstoku 1929-1969,
• Medal 75-lecia Polskiego Związku Piłki Nożnej,
• I miejsce w plebiscycie na „Najpopularniejszych trenerów piłki nożnej” OZPN w Suwałkach w latach 1976-1996,
• Złota odznaka honorowa Podlaskiego Związku Piłki Nożnej,
• Medal 10 lat Towarzystwa Miłośników Ełku,
• Medal 15 lat Towarzystwa Miłośników Ełku.

Upamiętnienie

Ważnym wydarzeniem w pamięci Stefana Marcinkiewicza był Turniej piłki nożnej imienia tego znakomitego sportowca, który przez kilka lat odbywał się w okolicach Ełku. Turniej ten był organizowany przez Stowarzyszenie Buczki – Szeligi, a jego celem było upamiętnienie jego osiągnięć oraz promocja sportu w regionie.

W 2013 roku, z inicjatywy kibiców klubu „Mazura” Ełk, stworzono okolicznościowy szalik, który miał na celu uhonorowanie Stefana Marcinkiewicza. Tego rodzaju gesty są ważnym elementem w sporcie, gdzie więzi i wspomnienia odgrywają kluczową rolę.

Stefan Marcinkiewicz został również doceniony w ramach wystawy zatytułowanej „Sport w powojennym Ełku 1945-1956”. Wystawa ta, przygotowana przez jego wnuka Stefana Michała Marcinkiewicza, miała miejsce w Muzeum Historycznym w Ełku, gdzie prezentowane były nie tylko osiągnięcia S. Marcinkiewicza, ale także historia sportu w regionie.

Po śmierci Stefana Marcinkiewicza, jego imię zostało uczczone przez działaczy, sympatyków oraz kibiców klubu „Mazur” Ełk, którzy podjęli starania o to, by stadion w Ełku nosił jego imię. W rezultacie, 24 kwietnia 2019 roku, Stadion Miejski w Ełku, wcześniej znany jako Stadion 1000-Lecia Państwa Polskiego, przyjął nazwę Stadion Miejski w Ełku im. Stefana Marcinkiewicza.

W październiku 2019 roku na budynku stadionu zawisła pamiątkowa tablica, a przy wejściu do obiektu umieszczono tablicę informacyjną, która przypomina o patronie tego miejsca oraz jego wkładzie w rozwój sportu lokalnego.

---

Oceń: Stefan Marcinkiewicz

---