Statua Matki Boskiej Błogosławiącej w Suwałkach

---

Historia

Andrzej Matusiewicz w swoim dziele, „Roczniku Augustowsko-Suwalskim”, wstawił interesujące informacje odnośnie do wydarzeń z 1861 roku. Zgodnie z jego relacją, jesień tegoż roku była czasem silnych patriotycznych emocji oraz licznych manifestacji, które miały miejsce w Suwałkach. Właśnie w tym kontekście pojawił się wśród parafian pomysł, aby w mieście umiejscowić figurę Najświętszej Matki Boskiej.

Planowane miejsce dla rzeźby znajdowało się w półkolu ogrodu spacerowego, tuż naprzeciwko kościoła św. Aleksandra. Zamierzano wykonać statuę z “kamienia ciosanego” i ustawić ją na “przyzwoitym piedestale”, gdzie miała mierzyć cztery łokcie wysokości. Realizacja tego projektu miała być sfinansowana dzięki składkom mieszkańców oraz darowi Feliksa Bakinowskiego.

Niestety, z powodu wprowadzenia stanu wojennego na terenie Królestwa Polskiego, prace związane z budową statuy uległy opóźnieniu i przeciągnęły się na 1862 rok. Wykonanie pomnika powierzono warszawskiemu rzeźbiarzowi, Feliksowi Krasuskiemu. 23 listopada 1862 roku, ówczesny proboszcz parafii św. Aleksandra, ksiądz Piotr Wierzbowski, uzyskał oficjalne pozwolenie na ustawienie figury, a kilka tygodni później, 8 grudnia, dokonał jej uroczystego poświęcenia.

Podczas II wojny światowej, nocą z 9 na 10 lipca 1940 roku, pomnik został zniszczony, prawdopodobnie przez wojska hitlerowskie. Niemniej jednak, figura szybko została naprawiona i przywrócono ją na jej dawne miejsce. W 1995 roku objęto ją kompleksową renowacją, zapewniając jej lepszy stan na przyszłość.

Opis pomnika

Statua przedstawiająca Błogosławiącą Matkę Boską, która nie trzyma dzieciątka, została stworzona z piaskowca. Figura ta, umiejscowiona na solidnym kamiennym postumencie, otoczona jest zdobieniami w postaci czterech płaskorzeźb. Tak szczegółowy opis tego pomnika można znaleźć w publikacjach Barbary i Marka Kołyszków oraz w relacjach księdza Salomona Holanka.

W materiałach Kołyszków przeczytać możemy, że pomnik został wykuty z dwóch rodzajów kamienia. Górna część cokołu, na którym umiejscowiona jest figura, jest ozdobiona girlandami i wykonana z wapienia. Podstawa postaci ma charakter kwadratowy i zawiera napis: „Matko błogosław nas”. Przypomnijmy, że cokół posiada wnęki, które zostały stworzone po usunięciu płaskorzeźb w 1865 roku; ich wnętrza zostały zmodernizowane poprzez zastosowanie zaprawy cementowej.

Opis samej figury jest niezwykle precyzyjny. Matka Boska prezentuje się w kontrapoście, z lekko uniesioną lewą nogą. Prawa ręka jest delikatnie zgięta, z dłonią wyciągniętą w przód. Lewa dłoń natomiast spoczywa w okolicy torsu. Ubranie postaci składa się z tuniki przewiązanej w pasie oraz wierzchniej szaty, która opada przez lewe ramię. Z pod szat dostrzegalne są bose stopy, co dodaje jej skromności i niezwykłej elegancji.

Warto także zwrócić uwagę na szczegóły związane z głową postaci. Dawniej zdobiła ją korona mosiężna, jednak po restauracji została zastąpiona mitrą książęcą. Twarz Matki Boskiej zwrócona jest frontalnie, z włosami skręconymi w loki, widocznymi spod chusty.

Feliks Krasuski

Feliks Krasuski to artysta, który stworzył statua Matki Boskiej Błogosławiącej. Warto dodać, że według czwartego tomu „Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających”, rozpoczął on swoje studia w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w wieku 17 lat, ucząc się pod kierunkiem Konstantego Hegla aż do 1855 roku. Po ukończeniu nauki, Krasuski pracował między innymi nad rzeźbami w Wilanowie, które stały się częścią jego artystycznej kariery.

Wyróżniającym się momentem w jego historii jest udział w zamachu na generała Fiodora Berga, carskiego namiestnika, który miał miejsce 19 września 1863 roku. Stefan Kieniewicz w swojej pracy „Powstanie styczniowe” relacjonuje, że bezpośrednimi wykonawcami zamachu byli dwaj bracia Krasuscy: Feliks, rzeźbiarz oraz Dominik, snycerz. Wraz z nimi w akcie uczestniczyli: Władysław Wnętowski, malarz pokojowy oraz Wojciech Kunke, rzekomo rzeźnik.

W trakcie zamachu, wykonano różne działania, z których pierwszym krokiem było zrzucenie dwóch butelek wypełnionych fosforem rozpuszczonym w dwusiarczanie węgla. Następnie nastąpił strzał z garłacza, który był naładowany siekańcami; finalnie rzucono kilka bomb z okna. Zdarzenie to spowodowało uszkodzenie powozu oraz mundurów Berga i jego adiutanta, którzy na szczęście nie odnieśli obrażeń. Niestety, skutki były tragiczne dla Dominika, który został ujęty oraz stracony, podczas gdy Feliksowi udało się uciec za granicę.

Św. Jadwiga czy Matka Boska?

W dokumentach poświęconych historii statuy można znaleźć stwierdzenia, które sugerują, że rzeźba autorstwa Krasuskiego przedstawiała św. Jadwigę, a nie Matkę Boską. Jednakże, jak pokazuje analiza źródłowych danych, do których dotarł Andrzej Matusiewicz, na koniec roku 1861 ówczesny prezydent Suwałk, Walenty Rościszewski, skierował prośbę do augustowskiego rządu gubernialnego o zgodę na postawienie statuy Matki Boskiej.

Statua ta została ostatecznie zainstalowana i uroczyście poświęcona 8 grudnia 1862 roku przez księdza Piotra Wierzbowskiego, proboszcza parafii św. Aleksandra. Zachowane dokumenty dowodzą, że w całej oficjalnej korespondencji używana była nieprzerwanie nazwa: „Błogosławiąca Matka Boska bez dzieciątka”. Z tego wynika, że zamysł twórców suwalskiej rzeźby od początku miał na celu ukazanie Matki Boskiej.

Warto zauważyć również intrygujący aspekt tej sytuacji: Krasuski, podejmując się realizacji tego zamówienia, które było w pełni zgodne z jego intencjami, wykonał figurę św. Jadwigi. Co więcej, nie powiadomił o tym swoich zleceniodawców. Dopiero później ujawniono, że figura św. Jadwigi, stworzona przez Krasuskiego, miała również „cel rewolucyjny”, co było tylko jego osobistym zamysłem.

---

Oceń: Statua Matki Boskiej Błogosławiącej w Suwałkach

---