Cmentarzysko Jaćwingów to wyjątkowy leśny rezerwat przyrody, który znajduje się w malowniczej okolicy znanej jako Szwajcaria, będącej kiedyś wsi w granicach administracyjnych Suwałk. Położony jest około 5 km na północny wschód od centrum Suwałk, co czyni go dostępnym miejscem dla miłośników natury i historii.
Rezerwat został ustanowiony na podstawie zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, które miało miejsce 31 października 1959 roku. Obecnie zajmuje powierzchnię 3,39 ha, chociaż pierwotny akt powołujący wskazywał na 4,12 ha.
Klasyfikacja rezerwatu
Rezerwat przyrody Cmentarzysko Jaćwingów posiada kilka kluczowych kategorii klasyfikacyjnych, które określają jego szczególne znaczenie dla ochrony i badania różnorodności biologicznej oraz kulturowej.
- Na podstawie głównego przedmiotu ochrony, jest to rezerwat kulturowy (PKu) zaliczany do podtypu zabytków (za),
- W świetle typologii ekosystemów, klasyfikowany jest jako rezerwat leśny i borowy (EL) podtypu lasów mieszanych nizinnych (lmn),
- Celem ochrony, określonym w Zarządzeniu, jest zachowanie boru świeżego wraz z cmentarzyskiem kurhanowym, które było użytkowane od II do V wieku naszej ery przez ludność kultury sudowskiej, która jest często błędnie utożsamiana z Jaćwingami.
- Rezerwat figuruje w rejestrze zabytków pod numerem A-a-5.
Walory przyrodnicze i kulturowe
W rezerwacie przyrody zachwycają nas cenne walory kulturowe, które możemy obserwować w postaci licznych kurhanów. Te charakterystyczne formy grobów mają średnicę sięgającą od 6 do 21 metrów i są zbudowane z kilku warstw kamieni. W obrębie cmentarzyska można spotkać różnorodne rodzaje grobów, w tym zarówno ciałopalne, jak i szkieletowe. Największa koncentracja kurhanów znajduje się centralnie w rezerwacie wzdłuż linii północ-południe, umiejscowiona na wyniesieniach terenu. Obecnie, niestety, wielu z tych grobów ulega zatarciu, a jedynie nieliczne osiągają wysokość do 0,5 metra, charakteryzując się kulistym obłożeniem kamieniami. Dodatkowo, niektóre z nich porastają drzewa, co nadaje temu miejscu jeszcze większy urok.
Teren rezerwatu usytuowany jest na wyniesieniu, na wysokości 183,5 m n.p.m., co przyczynia się do unikalnych warunków siedliskowych. W warstwie drzewostanu dominującym gatunkiem jest świerk, który występuje w towarzystwie sosny oraz dębu. Na obszarze objętym rezerwatem, pod okapem drzew, występuje znaczący podrost świerka i dębu, obejmujący około 20% powierzchni. Flora regionu jest bogata i zróżnicowana, a możemy w niej znaleźć takie rośliny jak: przylaszczka pospolita, konwalijka dwulistna, sałatnik leśny, poziomka, orlica pospolita oraz szczawik zajęczy. Warto również zwrócić uwagę na gatunki roślin chronionych, które można tutaj spotkać, takie jak: lilia złotogłów (Lilium martagon), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) oraz konwalia majowa (Convallaria majalis).
Przypisy
- a b c Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 26.11.2019 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Cmentarzysko Jaćwingów”. [w:] Dz. Urz. Województwa Podlaskiego, poz. 5544 [on-line]. 2019. [dostęp 30.12.2019 r.]
- w] Rezerwat przyrody Cmentarzysko Jaćwingów. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 25.07.2018 r.]
- a b c Rezerwaty przyrody. Nadleśnictwo Suwałki – Lasy Państwowe, 11.04.2014 r. [dostęp 25.07.2018 r.]
- a b Wojciech Nowakowski. Kurhany Jaćwięgów – kilkadziesiąt lat naukowego mitu. „Światowit”, s. 181–192, 2012. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISSN 0082-044X. [dostęp 31.08.2021 r.]
- a b Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 31.10.1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1959 r. nr 96, poz. 517).
Pozostałe obiekty w kategorii "Tereny zielone":
Szlak turystyczny im. Marii Konopnickiej „Krasnoludki są na świecie” | Dąbek WolnościOceń: Rezerwat przyrody Cmentarzysko Jaćwingów